Zainstalowana w holu Miejskiej Bibliotece Publicznej SCK przy ul. Kusocińskiego 2 wystawa „Literackie portrety. Brzechwa, Korczak, Makuszyński” prezentuje ilustracje wypożyczone z Książnicy Pomorskiej im. Stanisława Staszica w Szczecinie oraz twórczość trzech wybitnych autorów literatury dziecięcej. Wystawa prezentowana w Dniu Książki dla Dzieci zawiera ilustracje i dzieła Jana Brzechwy, Janusza Korczaka oraz Kornela Makuszyńskiego. Dziś przybliżamy postać Jana Brzechwy…
Jan Brzechwa (właśc. Jan Wiktor Lesman), polski poeta, satyryk, prawnik i tłumacz, urodził się w 1898 r. w Żmarynce na Podolu. Powołaniem zawodowym Brzechwy, oprócz pisarstwa było prawo, które ukończył na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
Poeta i satyryk. Pierwsze utwory Brzechwa pisał dla zabawy i … zarobku. Najczęściej były to zjadliwe fraszki, których bohaterami stały się osoby z najbliższego otoczenia. Pierwszym wydanym w 1935 r. tomikiem poetyckim był tom Piołun i obłok, a pierwszym tomikiem poezji dla dzieci był Tańcowała igła z nitką. Przed wybuchem II wojny światowej ukazał się jeszcze drugi tom poezji dziecięcej zatytułowany Kaczka dziwaczka, w którymznalazły się takie wiersze jak: Nie pieprz Pietrze, Katar, Żuraw i czapla, Kłótnia rzek, Pomidor, Na straganie, Sum, Sroka i wiele innych, rozpoznawalnych i recytowanych do dzisiaj utworów..
Brzechwa jest również autorem kilku utworów o charakterze baśniowym. Pierwszy, Akademia Pana Kleksa został napisany w czasie II wojny światowej. Kolejne części trylogii: Podróże Pana Kleksa i Tryumf Pana Kleksa, zostały wydane w latach 60. Wszystkie, podobnie jak książki: Pan Drops i jego trupa, Brzechwa dzieciom, Od baśni do baśni, Bajki i baśnie, zostały zilustrowane przez znamienitego plastyka Jana Marcina Szancera. Pozostałe publikacje dla dzieci: Opowiedział dzięcioł sowie, Przygody rycerza Szaławiły czy Bajki samograjki, zostały ozdobione przez innych ilustratorów, np. Jerzego Srokowskiego czy Macieja Buszewicza.
Równie ciekawą kartą z historii twórczości Brzechwy były kabarety. Brzechwa napisał wiersze i piosenki o zabarwieniu satyrycznym podpisując się pseudonimem literackim Szer-Szeń. Obracając się w środowisku pisarzy tekstów kabaretowych poeta spotkał wielu już uznanych pisarzy, w tym m. in. Kazimierza Wroczyńskiego, Konrada Tomę, Andrzeja Własta i Juliana Tuwima. Znajomość z tym ostatnim zaowocowała utworzeniem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi – ZAiKS.
W obronie praw autorskich
Pierwsza organizacją powstałą z myślą o ochronie interesów artystów był Związek Autorów Kabaretowych (ZAK). Jego celem była dbałość o godziwe honoraria twórców tekstów pisanych dla teatrów rewiowych i kabaretów. W 1918 r. do związku dołączył student pierwszego roku prawa Jan Wiktor Lesman. Związek rok później przekształcił się w ZAiKS. Za jego twórców uznaje się: Stanisława Ossorya-Brochockiego, Juliana Tuwima, Jana Brzechwę i Antoniego Słonimskiego. Jako prawnik Brzechwa występował pod swoim prawdziwym nazwiskiem Lesman. Był prominentnym działaczem organizacji, tworzył jej struktury, był jednym z jej prezesów. Przede wszystkim jednak pełnił rolę radcy prawnego ZAiKS-u walcząc o prawo do wynagrodzenia dla wszystkich artystów.
Jan Brzechwa zmarł 6 lipca 1966 roku.
